Türk edebiyatında anı türünde yazılmış eserler genel olarak siyasi ve edebî olmak üzere iki grupta toplanmıştır. Siyasi ve edebî anıları da kendi içinde geleneksel, sosyal, eğitim, hukuk, sanat, tiyatro vb. anılar olarak gruplandırmak mümkündür.Anılar "kişiye" ya da "olaya-döneme dönük olmaları bakımından iki grupta toplanır.
a) Ani Portre (Kişi Merkezli)
Bir yazarın tek bir kişiyle ilgili anılarını yazdığı anı türüdür. Bu ani türünde yazar, kişinin çeşitli yönlerini ele alarak portresini çizer. Onu, ruhsal ve fiziksel açıdan anılar yoluyla tanıtır. Bu tür anılara biyografik eserlerde de yer verilir
a) Ani Portre (Kişi Merkezli)
Bir yazarın tek bir kişiyle ilgili anılarını yazdığı anı türüdür. Bu ani türünde yazar, kişinin çeşitli yönlerini ele alarak portresini çizer. Onu, ruhsal ve fiziksel açıdan anılar yoluyla tanıtır. Bu tür anılara biyografik eserlerde de yer verilir
- Yusuf Ziya Ortaç, "Portreler"Halit
- Fahri Ozansoy, “Edebiyatçılar Geçiyor"
- Yahya Kemal Beyatlı, "Siyasî ve Edebî Portreler"
b) Düz Ani (Olay Merkezli)
Yazarın bizzat yaşadığı ya da tanık olduğu olayları veya dönemleri anlattığı anılardır. Bu tür anılara otobiyografik eserlerde sıkça yer verilir.
- Muallim Naci, "Ömer'in çocukluğu”
- Ahmet İhsan Tokgöz, "Matbuat Hatıralarım"
- Yakup Kadri, “Zoraki Diplomat"
İçeriklerine Göre Anılar
a) Siyasi, Tarihî ve Toplumsal Tarafı Ağır Basan Anılar:
Cumhuriyet Dönemi'nde yazılıp yayımlanan toplumsal nitelikli anıların ana konularından biri, Kurtuluş Savaşı'dır. Osmanlı İmparatorluğunun yıkılıp dağılması üzerine söz konusu olan Milli Mücadele, haklı olarak bugünleri yaşamış pek çok komutan, devlet adamı ve yazarın hatıralarına girmiştir.
- Mustafa Kemal, "Nutuk"
- Kazım Karabekir, "İstiklâl Harbimiz"
- Rauf Orbay, "Cehennem Değirmeni"
- Çerkez Ethem, "Çerkez Ethem'in Hatıraları"
b) Kültür, Sanat, Edebiyat ve Bireysel Tarafı Ağır Basan Anılar:
Cumhuriyet Dönemi ani türünün en zengin alanlarından ikincisi, özellikle şair ve yazarların kaleme aldıkları kültür, sanat ve edebiyat sahasındaki olay, gelişme, kişi ve eserlere dair gözlem,intiba ve kanaatleri içeren anılardır.
- Aziz Nesin, "Bir Sürgünün Anıları"
- Keçecizâde "İzzet Molla, Mihnetkeşan"
- Muallim Naci, "Medrese Hatıraları", "Ömer'in Çocukluğu"
- Ali Ekrem Bolayır, "Ali Ekrem Bolayır'ın Hatıraları"
- Hüseyin Cahit Yalçın, "Edebî Hatıralar"
- Baki Süha Ediboğlu, "Bizim Kuşak ve Ötekiler"
- Beşir Ayvazoğlu, "Defterimde Kerk Suret"
- Celal Esat Arseven, "Sanat ve Siyaset Hatıralarım"
- Gülriz Sururi, "Kildan İnce Kılıçtan Keskince"
Yorum Gönder