Programlı Öğretim (Skinner)

Programlı öğretim bireysel, kendi kendine öğrenme yöntemidir. Bilginin özel parçalara veya temel öğelere ayrılarak belirli bir sıraya göre düzenlenip bireysel esasa göre öğrenilebileceği varsayımına dayanmaktadır.

Programlı öğretim Skinner’ın edimsel koşullanmanın öğretim sürecine uygulanması için pekiştirme ilkelerine uygun olarak geliştirdiği bir yöntemdir.

Programlı öğretimin temel amacı öğrenciler arasındaki bireysel farklılıkları dikkate alarak, öğrenen kişinin kendi hızıyla öğrenmesine olanak sağlayarak öğretimi bireyselleştirmektedir. 

• Her birimi öğrenmek için öğrencilerin ne yapacağına ilişkin yönergeler verilir.
• Öğrencinin, her bir öğrenme birimini tamamladıktan sonra ne derece öğrendiği test edilir.
• Öğrencinin cevapları ile doğru cevaplar karşılaştırılarak, öğrenci doğru cevaplamışsa pekiştirilerek bir sonraki öğrenme birimine geçilir.
• Yanlış cevaplamışsa, öğrencinin yanlışını düzeltmesi için yeni yönergeler verilir, bu durum, öğrenme birimi tam olarak öğrenilinceye kadar sürer (Senemoğlu, 2004)

Programlı Öğretimin Dayandığı İlkeler

• Küçük adımlar
• Etkin Katılım 
• Bireysel Hız 
• Anında düzeltme 
• Başarı

1. Küçük Adımlar İlkesi: Bir öğrenme ünitesini oluşturan konuların öğrenciyi ilerlemeye yöneltecek şekilde, mümkün olan en küçük anlamlı birimlere ayrılarak öğretilmesidir. Yani öğrencinin ilerlemesi adım adım olacaktır.

2. Etkin Katılım İlkesi: Programlı öğretimde mevcut program ile öğrenci arasında sürekli etkileşim vardır. Program her küçük adım sonunda öğrenciye o adımla ilgili sorular yönelterek bir yandan öğrencinin öğrenip öğrenmediğini kontrol eder, bir yandan da öğrencinin sürece etkin olarak katılmasını sağlamış olur.

3. Anında Düzeltme İlkesi: Sorulan soruya öğrencinin verdiği yanıtın doğruluğu, yanlışlığı anında bildirilmeli; yanlışsa hemen düzeltme fırsatı verilmelidir. Yanlış yanıt düzeltilmeden, diğer bilgiye geçilmemelidir.

4. Başarı İlkesi: Öğrencinin etkin katılımını sağlamak için her adım sonunda yöneltilen sorulara daima doğru cevap vermesi yani başarması gerekir. Herhangi bir adımda yöneltilen soru doğru olarak cevaplanıncaya kadar bir sonraki öğrenme adımına geçilmez. Böylece öğrencinin başarması sağlanır.

5. Bireysel Hız İlkesi: Programlı öğretimde zaman açısından bir sınırlama yoktur. Yani her öğrencinin kendi öğrenme hızında öğrenmesi sağlanır. Böylelikle hızlı öğrenen öğrencilerin yavaş öğrenen öğrencileri bekleme gerekliliği de ortadan kalkmış olur. (Tanık, 2011)

Programlı Öğretim’in Yararları

• Öğrenciyi sürekli aktif tutmakta, bireyi öğrenmeye isteklendirecek bir yapıya sahiptir, güdülemeye olanak sağlamaktadır. 
• Öğrencinin hazırbulunuşluk düzeyine uygun basamaktaki bilgiyi sunmakta, düzeyinin üstünde ya da altındaki bilgiyi sunarak öğrencinin zamanını boşa harcamamaktadır. 
• Öğrencinin bir başka konuya geçmeden önce belirlenen adımı, konuyu tam olarak öğrenmesini sağlamakta, öğrencinin kendi hızıyla öğrenmesine yardım etmektedir. 
• Anlaşılmayan konuların istenildiği kadar tekrar edilme olanağı vardır. 
• Öğretmenin yükünü hafifletir. 
• Öğrencinin doğru cevabı bulmasını sağlayıncaya kadar ona rehberlik etmekte, gerekli uyarıcıları vermektedir. 
• Öğrenmenin sonucu hakkında anında geribildirim sağlar. 
• Tekrar etme, düzeltme gibi rutin görevlerden öğretmenleri kurtarır; mesleki bilgi ve becerilerini yenilemek için onlara zaman ve imkân kazandırır.

Programlı Öğretim’in Sınırlılıkları

• Bütün disiplinleri programlanması kolay olmamaktadır. Bu açıdan güçlükler ortaya çıkmaktadır. 
• İçerikte fazla parçalanma nedeniyle öğrencinin sentez yapabilme olanağı sınırlanmaktadır.  Bireyler arasındaki etkileşim azalmaktadır. 
• Araçlar pahalıdır. Ticari yatırım aracı olarak örülmesi nedeniyle programların kalitesinin düşme olanağı vardır. 
• Öğretmenler yeniden yetiştirme gereksinmesinden çekinebilirler. Bu yöntemin öğretimden çok değerlendirmeye ağırlık verme olasılığı bulunmaktadır.

Öğretim Yöntem ve Teknikleri dersinin alt başlığı olan  Programlı Öğretim (Skinner)   burada bitmiştir.

kaynaklar:

1- http://dergipark.gov.tr/download/article-file/234950

2- aves.akdeniz.edu.tr/ImageOfByte.aspx?Resim=8&SSNO=11&USER=1563

3- http://www.kollu.net/dokumanlar/makale_po.pdf (*Ceyhun KOLLU)

4- https://cihanaltun.files.wordpress.com/2016/02/c3b6c49fretim-ilke-ve-yc3b6ntemleri-cihan-altun1.pdf