Divan Edebiyatında Nazım Türleri

Tevhit: Allah'ın birliğini ve yüceliğini konu edinen ve kaside nazım biçimiyle yazılan şiirlerdir. Tevhit, divanlarda en başta gelir.

Münacat: Allah'a yalvarıp yakarılan, ondan af dilenen ve manevi isteklerin ifade edildiği şiirlerdir. Genellikle mesnevi ve kaside nazım şekliyle yazılırlar. Konusu nedeniyle divanlarda tevhitten sonra gelir.

Naat: Hazreti Muhammed'i öven ondan şefaat dilemek için yazılan kaside şeklindeki şiir türüdür. Türk edebiyatındaki ilk naat örneği Kutadgu Bilig adlı eserde yer almaktadır. En ünlü naat, Fuzuli'nin "Su Kasidesi'dir. Divanlarda tevhit ve münacattan sonra gelir.

Methiye: Ünlü bir kişiyi övmek için kaside şekliyle yazılan şiirlerdir. Genellikle dönemin padişah, sadrazam vb. devlet adamları, dört halife, din büyükleri için yazılan şiirlerdir.

Hicviye: Herhangi bir kişiyi ya da düşünceyi yermek amacıyla kaside veya kita nazım biçimleriyle yazılan şiirlerdir. Halk edebiyatındaki adı taşlama", yeni şiirimizdeki adı "yergi", Batı edebiyatındaki adı ise "satirik şiir" dir. Methiyelerde ve hicviyelerde abartılı bir üslup vardır. En ünlü hicviye şairi Nefi'dir.

Mersiye: Başta padişah ve şehzade olmak üzere devlet büyüklerinin ölümünden duyulan üzüntünün dile getirildiği yas şiirleridir. İslamiyet öncesi edebiyattaki adı "sagu", halk edebiyatındaki adı ise "ağıt"tır. En çok terkibi bent ve kaside nazım şekliyle yazılır.

Fahriye: Şairin kendisini övdüğü kıta ve kasidelere "fahriye" denir. Fahriye, kasideler içinde bir bölümdür. Nefi bu türün en büyük ustasıdır.

Mevlit: Hz. Muhammed'i doğumu ve doğumuyla meydana gelen hadiseler, hayatı, mucizeleri, ahlakı ve ölümü gibi çeşitli yönlerden anlatan eserdir. Türk edebiyatında mevlit türünün kaynaklara göre en bilinen ve ilk örneklerinden biri Süleyman Çelebi'nin "Vesiletü'n Necat" adlı eseridir.

Hilye: Türk edebiyatında peygamberler ile dört büyük halifenin iç ve dış güzelliklerini, onların örnek davranışlarını anlatan nazım türüdür. Şiir ve nesir olarak yazılabilir.

Şehrengiz: Herhangi bir şehir ve şehrin güzellikleri hakkında yazılan şiirlerdir. Daha çok mesnevi türünde kaleme alınan bu tür, sadece Türk edebiyatında görüldüğünden milli bir türdür.

Surname: Şehzadelerin sünnet düğünleri, padişah kızlarının düğünlerini, şehzade ve padişah kızlarının doğumları vesilesiyle yapılan şenlikleri anlatan eserlerdir. Hem manzum hem nesir olarak yazılabilir.

Kıyafetname: Kişilerin dış görünüşlerinden ahlak ve karakter özellikleri hakkında yargıda bulunmayı konu edinen eserlerin genel adıdır. Manzum ve nesir olarak yazılabilir.

Menakıpname: Bir velinin ya da herhangi bir evliyanın hayatı etrafında oluşmuş menkıbeleri veya Menakipname kerametleri anlatan dini ve tasavvufi eserlerdir. Manzum ve nesir olarak yazılabilir.

Gazavatname: Din uğruna yapılan savaşları konu alan eserlerin genel adıdır. Hem manzum hem nesir olarak yazılabilir.

Siyer: Peygamber efendimizin hayatını ve savaşlarını anlatan eserlerdir. Manzum ve nesir olarak kaleme alınabilir.

Nazire: Bir şairin herhangi bir şiirinin aynı vezin ve kafiye ile başkabir şair tarafından benzerinin yazılmasına "nazire" denmektedir.

Menzilname: Eskiden okçulukta atış rekoru kırılması üzerine yazılan şiirlerdir.

Miraçname: Hazreti Muhammed'in Miraç'a çıkışını anlatan şiirlerdir. Daha çok kaside nazım şekliyle yazılır. Hem manzum hem nesir olarak yazılabilir.

Pendname (Nasihatname): Din uğruna yapılan savaşları konu alan eserlerin genel adıdır.
Hem manzum hem nesir olarak yazılabilir.

Post a Comment

Daha yeni Daha eski