Çoklu Zeka Kuramı

Çoklu Zeka KURAMI KPSS Öğretim Yöntem ve Teknikleri dersinin alt başlığı olarak karşımıza çıkar. 

Eğitime yeni bir yaklaşım getiren çoklu zeka kuramı , Harward Üniversitesi öğretim üyelerinden Howard Gardner tarafından 1983 yılında geliştirilmiştir.

Tanım:  Bu kurama göre bireyler, sadece sayısal ve sözel becerilere değil, uzamsaL, müzikal, bedensel, sosyal, öze dönük ve doğa ile ilgili belirgin becerilere de sahiptir. Bu nedenle eğitimde de sadece dil ve mantık-matematik zekiiları değil, diğer tüm zekiHar dikkate alınmalıdır. Çoklu Zekii Kuramının sınıf uygulamaları konusunda pek çok çalışma yapılmaktadır ancak bunların içinde en doğrusu belirlenememektedir. Öğretmenler sınıf ortamına, hedeflere ve topluma bakarak uygun yöntemleri seçmelidir.

Çoklu Zekâ Türleri

1- Uzamsal Zekâ 

2- Kinestetik Zekâ 

3- Müziksel Zekâ 

4- Sözel Zekâ 

5- İçsel Zekâ 

6- Sosyal Zekâ 

7- Matematiksel Zekâ 

8- Doğasal Zekâ 

9- Varoluşsal Zekâ

1- Uzamsal Zekâ: Uzamsal zekadaki yeteneğimiz üç boyutlu bir nesnenin şekil ve görüntüsünü ne kadar hayal edebildiğimizle ilgilidir. Burada, nesneyi görmeden zihinde canlandırma ve ayrıntıları görebilme söz konusudur. (Gardner uzamsal zekanın görme engellilerde de şekillendiğini vurgulamaktadır). Uzamsal zeka görsel düşünme ve şekil/uzay özelliklerini şekil ve grafiklerle ifade etme, çizme, boyama ve şekil verme gibi davranışları kapsar. 

Örnek: Avcı, izci, rehber, mimar, dekoratör, ressam ve tasarımcılar bu zekası güçlü bireylere örnek olarak düşünülebilir.

2- Kinestetik Zekâ: Bireyin vücudunu ve hareketlerini kullanım biçimini ifade eder. Bedensel zekiisı yüksek bireyler sportif hareketleri, düzenli-ritmik oyunları kolayca uygulayabilirler. Bu bireylerde koordinasyon, denge, hız, el becerisi ve esneklik dikkat çekicidir. 

Örnek: Dansçılar, aktörler, sporcular, pandomim sanatçıları, cerrahIar, teknisyenler, heykeltraşlar bunlara örnek gösterilebilir.

3- Müziksel Zekâ:  Müzikal zeka, duyguların aktarımında müziği bir araç olarak kullanan insanları hatırlatmaktadır. Bu bireylerde ritm, melodi, perde duyarlığı vardır. Enstrüman çalma, söylenen şarkının benzerini bulma gibi yetenekleri kapsar.

Bu zekaları güçlü bireyler, genellikle müzisyenlik, koristiik, orkestra şefliği gibi işlerle uğraşırlar.

 4- Sözel Zekâ : Pek çok değişik kültürdeki tüm insanlar dil kullanma becerisine sahiptir. Ancak bazıları dili sadece iletişim amacıyla kullanırken, bazıları birden çok dil ve iletişim becerileri gösterebilirler. Araştırmacılar, dil ve beyin arasındaki ilişkiyi yıllardır incelemektedir. Dil bilimsel zeka da, iletişim aracı olarak dili etkili kullanma kapasitesini ifade etmektedir. 

Bu kapasite, sözel (hikaye anlatan, konuşmacı, politikacı gibi) ya da yazım yeteneği (şair, oyun yazarı, editör gibi) şeklinde ortaya çıkabilir.

5- İçsel Zekâ:  Bu zeka bireyin "kendini" duyma ve anlamasıyla ilgili bilişsel yeteneğini ifade eder. Kim olduğumuzu, hangi duygularımızı neden hissettiğimizi düşünmemiz, bu zekamızla ilgilidir. Bu zekası yüksek bireyler kendini tanıma, güvenme, disiplinli olma, hedeflerini belirleme ve kişisel problemlerini çözme becerisi gösterirler.

6- Sosyal Zekâ: Bu zeka kapsamında insanlarla iletişim kurma, onlarla empati kurma ve davranışlarını yorumlama yetenekleri bulunmaktadır. Politikacılar, liderler, psikologlar, öğretmenler, aktörler, turizmciler bu yeteneklerini iyi kullanan insanlardır.

7- Matematiksel Zekâ: Günümüzde zekayı en çok açıklayan bilişsel yeteneklerden biridir. Bireyin mantıksal düşünme, sayıları etkili kullanma, problemlere bilimsel çözümler üretme ve kavramlar arasındaki ilişki ya da örüntüleri ayırt etme, sınıflama, genelleme yapma, matematiksel bir formülle ifade etme, hesaplama, hipotez test etme, benzetmeler yapma gibi davranışlarını kapsar. Matematikçi, muhasebeci, istatistikçi ve bilgisayar programcıları, bu zekası güçlü bireylere örnek verilebilirler.

8- Doğasal Zekâ: Gardner tarafından Çoklu Zeka Kuramına eklenen son zekadır. Doğa zekası, bitki topluluklarını tanıma, doğal hayattaki önemli farklılıkları ayırt etme yeteneği ve bu yeteneği ürünsel bir şekilde kullanma (avcılık, çiftçilik ya da biyolojik bilimler gibi) olarak tanımlanmaktadır. 

Bölgesel ya da global çevre değişikliklerini açıklama, ev hayvanları, doğa hayatı, bahçe ve park sevgisi, teleskop, mikroskop kullanarak doğayı inceleme ve fotoğraf çekme gibi davranışları kapsar. Avcı, izci ve biyologlar bu zekaları gelişmiş olan bireylere örnek verilebilir [9, 13]. Gardner, önerdiği bu son zekayı henüz tüm detaylarıyla açıklamamıştır. Bu nedenle bu makalede yer alan görüşler diğer 7 zekaya aittir


kaynaklar:
1- http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/58/01/962466/dosyalar/2012_12/04012337_d13.pdf
2- http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/1161-published.pdf